De kracht van verwachtingen
DE KRACHT VAN VERWACHTINGEN
Stel u zoekt een parkeerplaats. Wat doet u? De eerste de beste plek pakken die vrij is of rijdt u door tot zo dicht mogelijk bij uw bestemming?
Behalve dat uw verwachtingen effect hebben op uw eigen beeld van de werkelijkheid en uw beslissingen, hebben ze ook directe invloed op uw omgeving. En niet zo’n klein beetje ook. Verwachtingen kunnen anderen zodanig beïnvloeden dat zij zich aanpassen aan het beeld dat u van hen heeft. Er is zelfs een naam voor: het Pygmalion-effect. Dit effect is voor het eerst beschreven in 1968 door Robert Rosenthal en Leonore Jacobson aan de hand van een wetenschappelijk experiment.
Verwachtingen worden werkelijkheid
Zij deden onderzoek naar dit fenomeen bij onderwijzers van een basisschool in een sociaal zwak milieu. Aan het begin van het schooljaar ontvingen de onderwijzers een namenlijst van leerlingen die uitstekend zouden hebben gepresteerd tijdens een IQ-test. De onderzoekers spraken daarbij de verwachting uit dat deze leerlingen geweldige resultaten zouden behalen gedurende dat schooljaar. Hun briljante geest, zo vermeldde zij, liet simpelweg nog even op zich wachten.
In werkelijkheid was de lijst gebaseerd op een willekeurige selectie onder de leerlingen. De lijst had dus geen verband met de IQ-test. Het verschil tussen deze kinderen en de rest van de klas bestond alleen in de veronderstelling van de leraren. Na acht maanden werd de test bij alle kinderen herhaald. Het bleek dat alle leerlingen vooruit waren gegaan maar de leerlingen van wie de verwachtingen hoog waren, die waren bestempeld als “cognitief sterk” waren significant méér vooruitgegaan.
Maar hoe dan?
De verklaring van dit effect was dat de leerkrachten de leerlingen van wie zij meer verwachtten onbewust anders tegemoet traden. Houding en taalgebruik tegenover de leerlingen werd aangepast, er werd meer geduld met hen betracht, ze kregen meer vertrouwen en gelegenheid tot het stellen van vragen en meer feedback over hun prestaties. De leerlingen vertoonden gedrag wat de verwachtingen van de leraren versterkte, prestaties gingen langzaam vooruit waardoor de verwachtingen bevestigd werden.
Keer op keer is het experiment op grote schaal herhaald in verschillende contexten maar met iedere keer dezelfde uitkomst. En dat geldt ook voor het omgekeerde. Een lage verwachting uitspreken en hier naar handelen zorgt voor mindere prestaties. Leerlingen van wie de docent minder hoge verwachtingen had, voelden zich niet uitgedaagd en gingen zich naar die lage verwachting gedragen. Deze verwachting lag niet hoog dus de leerkracht was snel tevreden over hun prestaties. In het onderzoek bleek zelfs dat docenten ontstemd raakten als de naar verwachting “domme” kinderen goede prestaties leverden. Een onverwachte prestatie had dus een averechts effect.
Natuurlijk beperkt dit zich niet tot het klaslokaal. Ouders hebben de kracht de verwachting uit te spreken naar kinderen dat ze in staat zijn om iets te bereiken. Zorgpersoneel bereikt betere resultaten bij hun patiënten wanneer ze positieve verwachtingen uitspreken. Ook in mijn trainingen voor leidinggevenden blijkt ieder keer weer dat zij de drijvende kracht zijn achter ontwikkeling, groei en betere prestaties van hun medewerkers. Neem ze serieus, luister naar ze en betrek ze bij besluitvorming. Geef ze vrijheid, vertrouwen en verantwoordelijkheid en er ontstaan mooie dingen. Verwachting transformeert gedrag.
Zelf ben ik ervan overtuigd dat verwachtingen effect kunnen hebben op omstandigheden. Als ik ergens in geloof sta ik er meer voor open. Als u meent ergens goed in te zijn, komt u eerder tot actie om het ook te doen. Door dat bewustzijn levert u betere prestaties. Anders gezegd, u gaat bewuster ergens naar zoeken als u meent dat u het wel zult vinden. Zo rijd ikzelf altijd door op zoek naar de beste parkeerplaats. Dan maak ik mijzelf wijs dat er vast wel iemand net weg zal rijden of ga ik dat plekje ontdekken dat anderen net over het hoofd hebben gezien. Het is leuk als je verwachting dan uitkomt.
Ik wens u mooie verwachtingen.
Dick Pieters is medeoprichter van PROF Company, kennispartner bij Building Heroes, columnist en eigenaar van trainingsbureau IGNIUS. Als consultant, trainer en businesscoach houdt hij zich bezig met gedragsontwikkeling en het begeleiden van strategie- verander- en samenwerkingssvraagstukken bij bedrijven en het duurzaam ontwikkelen van mensen, teams en organisaties. Meer informatie via https://www.ignius.nl
