Een boek lezen is het goede voorbeeld geven
Voorbeeldgedrag
Tessa heeft lunchpauze in het park. Tegenover haar zitten twee moeders naast elkaar op een bankje met ieder hun kind naast zich. De ene moeder heeft een telefoon in haar hand, net zoals haar kind. De andere moeder leest een boek, net zoals haar kind. Tessa hoort de moeder met de telefoon in haar hand aan de andere moeder vragen: “Hoe krijgt u het toch voor elkaar om uw kind een boek te laten lezen…?”
Terwijl Tessa naar de moeders kijkt, herinnert zij zich een training waar zij met haar collega’s aan deelnam. Op het moment dat de trainer haar leidinggevende uitnodigde tot het doen van een rollenspel antwoordde deze geïrriteerd: “Maar ík sta in deze training niet ter discussie!” De stilte die hierop volgde was veelzeggend. Door zich onfeilbaar en ondoordringbaar op te stellen knalde hij de deur dicht en gaf hij een destructief signaal aan de anderen af: ik laat me niet zien maar van jullie verwacht ik wel dat je je kwetsbaar opstelt. Niet het goede voorbeeld geven betekent dat de kans groot is dat gedrag wordt overgenomen en het verval ingezet. Kwetsbaarheid levert soms ongemakkelijke momenten op, maar versterkt uiteindelijk de band.
Want het is simpel. Leidinggeven begint met voorbeeldgedrag. CDA-leider Van Haersma Buma heeft kritiek op het taalgebruik van een deel van zijn collega’s en wijst op het voorbeeldgedrag van politici in het Kamerdebat. Beroemd is het filmpje van Haruka Nishimatsu, CEO van Japan Airlines. Je ziet hem met de bus naar zijn werk gaan en in de kantine naast zijn werknemers zitten. Ongekend in een Aziatische cultuur met een hoge machtsafstand. Symbolisch gedrag of een rolmodel dat we graag omarmen maar wat niet altijd succes garandeerd. Er is ook nog zoiets als je werk goed doen. Een jaar na het verschijnen van het filmpje van Haruka vroeg Japan Airlines faillissement aan en ging het bedrijf aan het infuus bij de overheid.
Maserati
Waar wij collectief van walgen? De graaicultuur, zelfverrijking en doorgeslagen salarisregelingen om maar eens wat te noemen. Een vette bonus accepteren terwijl het slecht gaat met het bedrijf en er mensen uit moeten is niet iets wat op sympathie kan rekenen. Voormalig SGP-wethouder Peter Zevenbergen krijgt al twaalf jaar bijna 5000 euro per maand wachtgeld terwijl hij al jaren een vaste baan heeft. Een moreel appel van de burgemeester heeft Zevenbergen niet van de regeling doen afzien. Ook een oproep van de lokale VVD legde hij vlot naast zich neer. Het symbool van bestuurlijke gekte is de Maserati waarin de voormalig directeur van de Amsterdamse woningbouwcorporatie Rochdale, Hubert Möllenkamp rondreed. Op schaamteloze wijze maakte hij misbruik van zijn positie terwijl hij een voorbeeldfunctie had. Geen enkel moment toonde hij schuldbesef. Woorden en acties vragen continu attentie en onderhoud. Vertrouwen en respect degraderen wanneer mensen A zeggen maar B doen.
Wat wel werkt
Het enige dat in top-down management wel goed werkt is het goede voorbeeld geven, het wenselijke te doen. Communicatie is ondersteunend. John Baldoni beschreef “Lead by Example” al in 2008 in zijn boek 50 ways great leaders inspire results. Goed voorbeeld doet goed volgen maar slecht voorbeeld ook. Tessa kijkt naar de beide moeders en denkt: je kunt je kind niet motiveren een boek te lezen als je zelf alleen maar op je telefoon kijkt. De diepzinnige waarheid is dat je een mens alles kunt afpakken op één ding na: de laatste menselijke vrijheid om zelf te bepalen hoe je je gedraagt onder bepaalde omstandigheden, je eigen instelling te kiezen.
Voorbeeldgedrag, waar dan ook, hoe dan ook is een verantwoordelijkheid voor ons allen, los van functie, titels en alles wat nog meer hoort bij de mallemolen van het leven en in organisaties. Laten we ons daar bewust van zijn. Mensen volgen uiteindelijk alleen leiders met wie zij een gemeenschappelijke identiteit hebben en met wie zij zich verbonden voelen.
Dick Pieters is eigenaar van trainingsbureau IGNIUS. Via intervisie, tóp maatwerk trainingsprogramma’s en (team)coaching helpt hij mensen over hun eigen ontwikkeling én werk te laten nadenken. Met resultaten in de praktijk die er toe doen. De columns van Dick verschijnen in alle edities van het Noordhollands Dagblad, bijlage Plus-Werk – TMG.
