“Lekker op je bek gaan…”
Tessa heeft een week geleden een training gevolgd. Eentje die iedereen binnen het bedrijf verplicht is te volgen. Wanneer zij er op terugkijkt en zichzelf afvraagt of deze daadwerkelijk een (gedrags)verandering tot stand heeft gebracht blijkt het antwoord teleurstellend.
Maar hoe kan dat? De training was inhoudelijk uitstekend; de trainer was geweldig en het resultaat was goed. Alles klopte. Tessa hield geen rekening met de principes van gedragsverandering. Een training op zichzelf is namelijk niet voldoende om een duurzame gedragsverandering te realiseren. Dus rijst de vraag: hoe effectief zijn al die trainingsinspanningen eigenlijk?
Ebbinghaus
Onze hersenen zijn verantwoordelijk voor twee van onze fundamentele vaardigheden: denken en handelen. Deze twee vaardigheden vereisen het vermogen om te leren (opslaan) en de informatie die het brein verwerft, te onthouden. Dat is de taak van het geheugen. Maar geheugen laat ons vaak in de steek. Onderzoek laat zien dat in 15 tot 30 procent van de gevallen de cursisten het geleerde na de externe training ook in de praktijk toepassen. Hermann Ebbinghaus, pionier in het leerpsychologisch onderzoek, wordt gezien als de ontdekker van de klassieke vergeetcurve. Ebbinghaus bestudeerde waarom we na verloop van tijd dingen vergeten. Hij ontdekte onder andere dat als het trainingsmateriaal geen betekenis heeft en niet gelinkt is aan associaties, het vergeten verspoedigt. Vlak voor een tentamen blokken? Liever niet. Gespreid leren (spaced learning) en dat regelmatig blijven herhalen werkt aantoonbaar beter dan alles in één keer leren. En daar zit direct de crux met veel hedendaagse trainingen. We vergeten omdat we niet werken aan het herzien van de informatie.
Motivatie
Een training (of andere leerinterventie) maakt Tessa enthousiast en klaar om te veranderen. Maar daarmee is zij er nog niet. Voor daadwerkelijke gedragsverandering in de leeromgeving zijn minimaal twee factoren noodzakelijk: Tessa moet iets écht willen (intrinsieke motivatie) om met haar persoonlijk ontwikkeldoelen aan de slag te gaan. Wanneer het doel bijvoorbeeld door de leidinggevende wordt opgelegd en de deelnemer zelf weinig gemotiveerd is om te veranderen (“ik ben verplicht deze training te volgen…”) zal zijn leercurve vooral worden gebruikt om de zoutvlaktes waterpas te maken. Resultaat blijft uit. Een tweede belangrijke factor is dat Tessa haalbare doelen en realistische verwachtingen heeft en, zeer belangrijk, deze in haar praktijk ook vorm moet kunnen geven. Leren door te herhalen, te reflecteren, aan te passen, te ervaren en te genieten van vorderingen. Doen is immers de beste manier van denken. Een derde factor wordt ingevuld door de randvoorwaarden. Indien de inbedding van het geleerde qua tijd, inzet, middelen en energie niet wordt meegenomen in haar ontwikkeling is ook dit rendement te verwaarlozen. Motivation is what gets you started, habit is what keeps you going.
Tandenpoetsen
Het volgen van een training om je verder te ontwikkelen is krachtig en waardevol om te doen. De goede advies- en trainingsbureaus motiveren mensen niet alleen met inspirerende trainingen maar helpen organisaties ook met het vermijden van het kostbare misverstand: zonder vooropgezet plan werknemers op cursus sturen. Zij faciliteren niet alleen het “waarom” en de motivatie maar borgen samen met de klant ook de nieuwe kennis-, houding- en vaardigheidsaspecten in de dagelijkse praktijk van de deelnemer(s). Een abstracte ambitie houdt mensen in ontkenning (“Dit gaat niet over mij”) of weerstand (“Mijn situatie is tóch anders”). Dit vraagt om het afleren van ineffectieve gedragspatronen en het aanleren van nieuw, effectief gedrag door veel oefening en herhaling. Doen dus. Door het “inslijten” van nieuwe gedragspatronen ontstaan er nieuwe verbindingen in onze hersenen, wat in resulteert in duurzame verandering. Tandenpoetsen doe je tenslotte ook dagelijks zonder dat je jezelf ervoor hoeft op te peppen.
De Chinese wijsgeer Confusius stelde “Vertel het mij en ik zal het vergeten. Laat het mij zien en ik zal het herinneren. Laat het mij ervaren en ik zal het mij eigen maken”. Enkel in een veilige haven liggen heeft immers nog nooit een vaardige zeiler opgeleverd.
Maar misschien het allermooiste voorbeeld van leren door doen is Martijn Kardol. Als winnaar van het Leids Cabaret Festival kreeg hij naast de trofee een valhelm: “zodat je nog lekker veel op je bek kunt gaan”.
Dick Pieters is eigenaar van trainingsbureau IGNIUS. Via intervisie, tóp maatwerk trainingsprogramma’s en (team)coaching helpt hij mensen over hun eigen ontwikkeling én werk te laten nadenken. Met resultaten in de praktijk die er toe doen. De columns van Dick verschijnen in alle edities van het Noordhollands Dagblad, bijlage Plus-Werk – TMG.
