Nieuwe bazen
Ingegeven door keuzevrijheid en een vraagmarkt verschuift het bekende “het verschil willen maken” van de boardroom naar “het verschil kunnen maken” op de plaats waar dat ook daadwerkelijk gebeurt, namelijk op de werkvloer. En nergens anders.
Het werk van Tessa en haar collega’s en de technologie die zij daarbij gebruiken is de afgelopen eeuw ingrijpend veranderd. Wordt het dan ook niet tijd voor nieuwe vormen van leiding geven en organiseren? Een vorm waarin zij en haar collega’s zélf bepalen hoe, wanneer en waar ze werken?
Het leidinggeven op basis van een hiërarchie, alwetende leiders aan de top en een stricte scheiding van rollen en functies kennen we bijzonder goed. Zo zijn we al ruim 200 jaar gewend onze organisaties vorm te geven. Het heeft ons veel gebracht en we zijn er groot mee geworden. Maar in een turbulente en een op vele fronten veranderende wereld schiet het mechanisme van command & control steeds vaker tekort. Op het gebied van bijvoorbeeld innovatie, creativiteit, wendbaarheid en ondernemerschap is het harkmodel (aansturing van bovenaf) hopeloos verouderd. Nu werk in toenemende mate iets is wat je doet, in plaats van waar je heen gaat, is het goed te kijken naar wat Tessa, haar collega’s -de generatie Y en Z- motiveert. Die motivatie blijkt steeds vaker vrijheid te zijn.
Veel leidinggevenden geven leiding als ze het vooral niet moeten doen, en zij geven geen leiding wanneer ze het vooral wél moeten doen. Ofwel, ze stappen “in” als ze “uit” moeten stappen en ze stappen “uit” als ze “in” moeten stappen. Dat is lastig leidinggeven, zeker als je dit combineert met de drang die veel managers hebben om controle uit te voeren en grip te houden. Nóg meer zelfs als het in het werk steeds vaker gaat over innovatie, slimmer en prettiger werken, autonomie, ruimte voor initiatief, het aangaan van gezonde risico’s en het nemen van verantwoordelijkheid. En het gaat zéker fout met een micromanager in je omgeving. Grote kans dat medewerkers gaan stoppen met zelf nadenken. Maar erger nog, een manager die overal zijn plasje overheen doet, dooft het vuur bij zijn medewerkers.
Voormalig CEO van Apple, Steve Jobs, zei ooit: “Het heeft geen zin om slimme mensen aan te nemen en hen te vertellen wat ze moeten doen. Neem slimme mensen aan en laat ze óns vertellen wat we moeten doen.” Goed opgeleide teamleden, vakkundig en professioneel staan immers dichter bij de klant, weten wat die klant wil en kunnen daar snel en effectief op inspelen. Ga als manager dan niet in de weg lopen maar faciliteer bottum-up en geef leiding aan vrijheid. Dat is nog niet zo makkelijk, want als je als leidinggevende je mensen jarenlang als kinderen hebt behandeld, gaan zij zich natuurlijk ook als kleine kinderen gedragen.
In excellerende organisaties zijn die functies van iedereen en is leiderschap van iedereen. Hoe de leiding wordt verdeeld en wie de leiding neemt of krijgt, wordt bepaald door de specifieke expertise, competentie en bekwaamheid van de mensen in het team. Dat bepaalt hoe het aanwezige talent wordt ingezet. De paradox is waar, laat de controle los (of hou anders vast) en krijg betrokken medewerkers. Het staat of valt wel met het feit dat alles wordt uitgevoerd door de goede mensen, met de juiste bagage en in de vereiste omstandigheden.
Goede leidinggevende stimuleren ondernemerschap bij medewerkers. Zij faciliteren zelfsturing die essentieel is om de organisatie innovatief en wendbaar te houden. Vervang controle door vertrouwen, grip door verantwoordelijkheid, organiseren door inspireren en “hoe en wanneer” door “wat en waarom”. Laat schijnzekerheden los en laat mensen zelf invulling geven aan hun professionele ruimte. Doe je dat niet dan zal je als leidinggevende uiteindelijk worden omringd door mensen die niets te zeggen hebben. De nieuwe bazen zijn vooruitstappers, mouwopstropers, samenwerkers, zelfdoeners en klusklaarders.
Leidinggevenden en organisaties die deze bazen niet de ruimte geven zijn ten dode opgeschreven.
Dick Pieters is eigenaar van trainingsbureau IGNIUS. Via intervisie, tóp maatwerk trainingsprogramma’s en (team)coaching helpt hij mensen over hun eigen ontwikkeling én werk te laten nadenken. Met resultaten in de praktijk die er toe doen. De columns van Dick verschijnen in alle edities van het Noordhollands Dagblad, bijlage Plus-Werk – TMG.
